«Θα το τακτοποιήσω αύριο», «Θα πάρω τηλέφωνο για να το ρυθμίσω το βράδυ», «Θα το συζητήσουμε κάποια άλλη μέρα», «Να βάλουμε το ραντεβού για την συνεδρία μας σε δύο βδομαδες;» αυτά…και άλλα πολλά! Συνεχώς αναβάλλουμε. Κάτι που θα μπορούσε να γίνει τώρα παίρνει αναβολή επ’αόριστον. Γιατί;
Αναβλητικότητα θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι η επιθυμία αποφυγής μίας δραστηριότητας, που συνήθως μας οδηγεί σε δυσλειτουργικές συμπεριφορές. Την αναβλητικότητα συνήθως συνοδεύει η διακαιολογία πως θα προβούμε στην εν λόγω πράξη, όχι τώρα αλλά αργότερα.
Σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στην αναβλητικότητα, αλλά και στη συνέχεια που προκαλείται από εκείνη είναι το άγχος. Το άγχος με την σειρά του οδηγεί σε ενοχή και η ενοχή σε έλλειψη λειτουργικότητας και παραγωγικότητας. Σε ορισμένες περιπτώσεις η αναβλητικότητα μπορεί να είναι θέμα σύμπτωσης ή μπορεί να λειτουργήσει ως καθοριστικός παράγοντας για να καταλάβουμε τι είναι σημαντικό και πρωτεύον για εμάς. Με αυτόν τον τρόπο ίσως διαπιστώνουμε την σημαντικότητα και βαρύτητα αυτού που θέλουμε να πράξουμε, με την αναβολή ή την μη αναβολή του. Το προβλήμα μάλλον ξεκινά όταν η αναβλητικότητα γίνεται μία χρόνια και εγκλωβιστική κατάσταση.
Αίτια Αναβλητικότητας
• Αποφεύγουμε να κάνουμε πράγματα τα οποία μας δυσαρεστούν και μας προκαλούν δύσκολα συναισθήματα. Ακόμα και αν έχουμε την ευθύνη και την υποχρέωση για κάτι, προσπαθούμε να ξεφύγουμε από το αρνητικό κομμάτι που ενέχει μία κατάσταση.
• Δεν είμαστε ξεκάθαροι και αποφασισμένοι για αυτά που θέλουμε. Δεν έχουμε θέσει σαφή όρια για το αν πραγματικά επιθυμούμε ή όχι αυτό που πρόκειται να γίνει. Επομένως όντας αμφιθυμικοί, μη έχοντας ισχυρό κίνητρο η αναβολή μοιάζει η μόνη λύση.
• Άγχος αποτυχίας. Ο φόβος του ότι δεν θα πετύχουμε αυτό που ξεκινάμε να κάνουμε μας κρατάει δέσμιους. Υπάρχει συχνά η λανθασμένη αντίληψη του ότι μια κακή επίδοση συνεπάγεται πως δεν είμαστε ικανοί και επαρκείς, με αποτέλεσμα να βάλλεται η αυτοπεποίθηση μας. Πολλές φορές ταυτίζουμε ακόμα και την ολοκληρωτική αποδοχή από τους άλλους μόνο από το αν θα πετύχουμε κάτι. Επομένως το άγχος της αποτυχίας σχετίζεται άμεσα με την τελειομανία. Όταν θεωρούμε τα λάθη μη ανεκτά και μη αποδεκτά, σαφώς θα αποφύγουμε μα ενεργήσουμε, για να μην χαλάσουμε την ουτοπική εικόνα της φαινομενικής τελειότητας. Τα λάθη όμως είναι απαραίτητο κομμάτι της ανθρώπινης φύσης και της προσωπικής μας εξέλιξης.
• Φόβος επιτυχίας. Το να μπορούμε να διαχειριστούμε την επιτυχία και το πόσα έχουμε καταφέρει μπορεί πολλές φορές να αναστείλει τις ενέργειες μας. Αισθανόμαστε πως ενδεχομένως η δίκη μας επιτυχία ίσως κάνει τους σημαντικούς άλλους στην ζωή μας να νιώσουν ανεπαρκείς και λίγοι απέναντι μας. Επιπλέον το να προσδοκούν οι άλλοι πολλά περισσότερα από όσα μπορούμε να δώσουμε, μπορεί να μας οδηγεί στην αναβολή.
• Άγχος αποχωρισμού. Πολλές φορές το να αναβάλλουμε κάτι υποδηλώνει μια εξάρτηση σε μία πρότερη κατάσταση. Η ανεξαρτησία και η ανάληψη των ευθυνών της ενήλικης ζωής δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Το να αναβάλλουμε να «μεγαλώσουμε» είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατάστασης.
• Ελεγκτική αναβλητικότητα. Ενδεχομένως το να αναβάλλουμε μας δίνει μία αίσθησης δύναμης, αυτονομίας και πεποίθησης πως εμείς ελέγχουμε τα πράγματα. Αυτή η στάση ενέχει μία δόση ναρκισσισμού όπου η αναβολή μας δίνει και την ψεύδη αίσθηση της δίκης μας «ανωτερότητας». Πιστεύουμε πως με αυτό τον τρόπο ελέγχουμε τα πράγματα όμως συνήθως αυτό αντιστρέφεται και τα πράγματα καταλήγουν να ελέγχουν εμάς.
• Χρόνος και αποσπασματική προσοχή. Η προσοχή μας αποσπάται από εξωγενείς παράγοντες παρασύροντας μας μακριά από τον στόχο μας. Αυτό ενδεχομένως να μας κάνει να ασχολούμαστε με ασήμαντα πράγματα και όχι με την ουσία. Ο χρόνος λοιπόν δίνεται και σπαταλάται σε κάτι άσχετο από αυτό που μας αφορά. Επίσης, ο χρόνος μπορεί να μην εκτιμάται σωστά. Χρειάζεται να μπορέσουμε να τοποθετήσουμε και χρονικά, εντός εφικτού πλαισίου, τις δραστηριότητες μας. Χρειάζεται η συμφιλίωση μας με το χρόνο.
• Καταθλιπτική διάθεση. Η αναβλητικότητα μπορεί να αποτελέσει σύμπτωμα της κατάθλιψης και να είναι αποτέλεσμα της γενικότερης έκπτωσης της διάθεσης μας, στα πλαίσια μίας ψυχικής διαταραχής.
Αντιμετώπιση της Αναβλητικότητας
Σίγουρα υπάρχουν τεχνικές οι οποίες μέσα από την κατάλληλη θεραπευτική παρέμβαση μπορούν να μας βοηθήσουν, όπως π.χ. το να οριοθετήσουμε την δραστηριότητα που συνήθως αναβάλλουμε, και να την πραγματοποιήσουμε μέσα σε συγκεκριμένο χρόνο, χώρο και μέρα. Ή ακόμα να αναλύσουμε και να χωρίσουμε αυτό που αναβάλλουμε σε επιμέρους μέρη, ώστε να μπορέσουμε να κάνουμε ένα πράγμα την φορά για να οδηγηθούμε στο τελικό αποτέλεσμα. Όμως το σημαντικότερο είναι να βρούμε την ουσία και την ρίζα του προβλήματος. Κάθε άνθρωπος είναι μια ξεχωριστή οντότητα με διαφορετικά βιώματα. Για αρχή λοιπόν, μπορούμε να δράσουμε ακόμα και σε συνθήκες που δεν μοιάζουν ιδανικές, (άλλωστε δεν είναι ποτέ ιδανικές οι συνθήκες), ακόμα και σε ατελείς συνθήκες, (άλλωστε οι συνθήκες δεν είναι ποτέ και τέλειες). Η εξέλιξη και η πρόοδος πάντα έρχεται μέσα από την δράση στο εδώ και τώρα. Προφάσεις και δικαιολογίες πάντα θα υπάρχουν, το ζήτημα είναι να βγούμε μπροστά, υπερβαίνοντας τις, ώστε να αντιμετωπίσουμε την αλήθεια μας.
•Ό,τι δεν αρχίζει σήμερα, ποτέ δεν τελειώνει αύριο. Βόλφγκανγκ Γκαίτε, 1749-1832, Ποιητής και Φιλόσοφος•
🤝🏻Αγγελική Τσαγκαράκη | Ψυχολόγος
📍Ν.Καζαντζάκη 13 | 71202 | Ηράκλειο Κρήτης
📩 angeliki.tsagkaraki.info@gmail.com
🌐www.angelikitsagkaraki.com
