Λέγεται πως όταν βρισκόμαστε σε διλημματικές καταστάσεις, μπορούμε να πετάξουμε ένα νόμισμα στον αέρα, για να δούμε τι θα φέρει σαν αποτέλεσμα. Όσο το νόμισμα βρίσκεται στον αέρα, τότε είναι που πραγματικά ξέρουμε ποια απόφαση επιθυμούμε να πάρουμε, καθώς είναι εκείνη που ευχόμαστε να φέρει σαν αποτέλεσμα το κέρμα όταν θα πέσει κάτω. Κορώνα ή γράμματα; Ναι ή Όχι;
Αν παρομοιάζαμε την ζωή μας με ένα εκκρεμές πιθανόν στο ένα άκρο να βρισκόταν το Όχι και στο άλλο άκρο το Ναι. Δεν ήταν λίγες οι φορές που αρνηθήκαμε, είπαμε όχι, ενώ θέλαμε να πούμε ναι. Και άλλες που δεχτήκαμε, είπαμε ναι, ενώ μέσα μας φώναζε το όχι. Τελικά τι είναι αυτό που μας κάνει να έρθουμε σε αντιπαράθεση με τον ίδιο μας τον εαυτό;
Τα Ναι που έγιναν Όχι
Αυτά τα Ναι. Αυτά που οφείλουμε στον εαυτό μας. Αυτά στα οποία υποχωρήσαμε. Πολύ συχνά στο όνομα της αγάπης, επειδή αγαπούσαμε και δεν θέλαμε να πληγώσουμε κάποιον βάλαμε στην άκρη το δικό μας ναι. Έτσι όντας τα «καλά παιδιά» που δεν έχουν αντιρρήσεις, θα ήμασταν αποδεκτοί. Ξεκινάει από την παιδική μας ηλικία συνήθως. «Μην μιλάς» , «Μην τρως», «Κάτσε κάτω» και πολλές άλλες διαταγές στις οποίες μάθαμε να υποτασσόμαστε ακόμα και αν μας αδικούσαν. Οι «καλοί άνθρωποι» πάντα πρέπει να θυσιάζουν την δίκη τους επιθυμία για το καλό του άλλου ή για το κοινό καλό.
Με την συνεχή συγκατάθεση στους άλλους συνήθως καταλήγουμε να αρνούμαστε την συγκατάθεση στον ίδιο μας τον εαυτό. Μία κατάφαση, που για τον δικό μας ψυχικό κόσμο, είναι μια τεράστια άρνηση. Η άρνηση στον εαυτό οδηγεί στο θάψιμο ανεκπλήρωτων ονείρων, επιθυμιών και δυνατοτήτων που δεν αξιοποιήθηκαν. Όσο και αν νομίζουμε πως μπορούμε να βγούμε ανεπηρέαστοι από κάτι τέτοιο, τα ψυχικά αποτυπώματα είναι ισχυρά. Ανεσταλμένος θυμός που εκφράζεται καθημερινά με την παραμικρή αφορμή, θλίψη η οποία πολλές φορές δεν μπορεί σε συνειδητό επίπεδο να ερμηνευθεί. Ακόμα και προδοσία ή ζήλεια. Συχνά αισθανόμαστε προδομένοι από εμάς τους ίδιους που δεν επιλέξαμε αυτό που ποθήσαμε πραγματικά.
Τα Όχι που έγιναν Ναι
Βεβιασμένα Ναι. Πόσες φορές δεν εξυπηρετήσαμε κάποιον με δικό μας κόστος επειδή δεν μπορέσαμε να πούμε όχι; Αναλάβαμε ευθύνες και υποχρεώσεις άλλων, πράγμα που λειτούργησε και εις βάρος μας αλλά και εις βάρος τους. Η δυσκολία του Όχι είναι δυσκολία του να τοποθετήσουμε τον εαυτό μας μέσα ένα περιβάλλον όπου θα μας αποδεχθούν γι’αυτό που πραγματικά είμαστε. Σαφώς και δεν μιλάμε για τις περίπτωσεις θελημένης προσφοράς και αλληλεγγύης. Αναφερόμαστε στις περιπτώσεις όπου χάνεται το μέτρο και όλο αυτό γίνεται ένα συνεχές και επαναλαμβανόμενο μοτίβο. Το να δίνουμε περισσότερα από αυτά που μπορούμε, υποδηλώνει μία ανάγκη να μας αγαπούν και να μας χρειάζονται οι άλλοι, να γινόμαστε σημαντικοί, πράγμα που ρεαλιστικά αφήνει εμάς τους ίδιους με ψυχικά κενά και απογοήτευση. Το να φοβόμαστε το όχι, από ντροπή, από φόβο απόρριψης από τους άλλους, γιατί μπορεί να τιμωρηθούμε, μας κάνει να ζούμε σε ένα ψεύτικο κόσμο που δεν συνάδει με το πως αισθανόμαστε μέσα μας.
Το σύνδρομο του «σούπερμαν» είναι χαρακτηριστικό στο άτομο που δυσκολεύεται να αρνηθεί και να πει όχι. Ουσιαστικά αυτό εξυπηρετεί την δίκη του βαθύτερη, και συχνά ασυνείδητη ανάγκη, να αισθάνεται αγαπητό και χρήσιμο για τους άλλους. Αυτό συνήθως οδηγεί το άτομο να εγκλωβίζεται και να υποδουλώνεται. Ποιος τελικά είναι ο τρόπος να αρνηθούμε χωρίς να κάνουμε τους άλλους να αισθανθούν άσχημα ή απορριπτικά;
Όρια
Η μαγική λέξη είναι τα «όρια». Η οριοθέτηση έρχεται μέσα από την αναγνώριση των δικών μας επιθυμιών και αναγκών, οι οποίες πολλές φορές συγχέονται με τις ανάγκες των άλλων. Σε αρκετές περιπτώσεις καταλήγουμε να πιστεύουμε πως οι ανάγκες των άλλων αποτελούν και δικές μας ανάγκες.
Επομένως, με το να εντοπίσουμε τις πραγματικές μας επιθυμίες, το επόμενο βήμα είναι να τις εκφράσουμε, παρά το όποιο κόστος. Σίγουρα έχει σημασία και ο τρόπος που διεκδικούμε αυτά που μας αφορούν. Το ζήτημα δεν είναι ούτε να επιτεθούμε, ούτε να φοβόμαστε να εκφραστούμε.
Παρατηρώντας άτομα τα όρια των οποίων είναι σεβαστά και δεν παραβιάζονται, είναι εμφανής η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθηση τους. Σίγουρα λοιπόν, χρειάζεται να πιστέψουμε περισσότερο στον εαυτό μας και στις δυνάμεις μας για να μπορούμε να λεκτικοποιήσουμε τα ναι και τα όχι μας. Οφείλουμε να διεκδικήσουμε και παράλληλα να οριοθετήσουμε, αλλά κυρίως να αποδεχθούμε: τον εαυτό μας και στην συνέχεια τους άλλους.
•Che fece per vilta il gran rifiuto (=που από δειλία, αρνήθηκε)•
•Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μία μέρα
που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο Όχι
Να πούνε. Φανερώνεται αμέσως όποιος τό’χει έτοιμο μέσα του το Ναι, και λέγοντας το πέρα
πηγαίνει στην τιμή και στην πεποίθηση του.
Ο αρνηθείς δεν μετανιώνει. Αν ρωτιούνταν πάλι,
Όχι θα ξανάλεγε. Κι όμως τον καταβάλλει
εκείνο το όχι – το σωστό- εις όλην την ζωή του.
Κωνσταντίνος Καβάφης
(από τα Ποιήματα 1897-1933, εκδόσεις Ίκαρος 1984)•
🤝🏻Αγγελική Τσαγκαράκη | Ψυχολόγος
📍Ν.Καζαντζάκη 13 | 71202 | Ηράκλειο Κρήτης
📞2810 226993
📩 angeliki.tsagkaraki.info@gmail.com
🌐www.angelikitsagkaraki.com
