Ταμπού και Ψυχοθεραπεία

IMG_1772
Ο όρος ταμπού προέρχεται από τις γλώσσες της Πολυνησίας και σημαίνει «απαγορευμένος». Στην πρωταρχική του έννοια, αφορά πρωτόγονους πολιτισμούς, και σημαίνει το πρόσωπο ή το αντικείμενο που απαγορεύεται να πλησιάσει, να αγγίξει, να κατονομάσει ή να χρησιμοποιήσει κανείς, επειδή θεωρείται ιερό ή μιαρό. Το ταμπού θεωρείται μιαρό και ακάθαρτο, προξενώντας κακό σε όποιον έρθει σε επαφή με αυτό. Έτσι, λοιπόν ταμπού με μία γενικότερη σημασία είναι κάτι το απαγορευμένο με έννοια μαγική και δεισιδαιμονική.

Με την ευρύτερη έννοια, ο όρος χρησιμοποιείται σήμερα για να δηλώσει ο,τιδήποτε απαγορευμένο, κυρίως ο,τιδήποτε αντιμετωπίζεται από την κοινωνία ως μη υπάρχον, για λόγους ηθικής ή κοινωνικών προκαταλήψεων. Συνεκδοχικά, αναφέρεται σε κάθε περιορισμό που επιβάλλει η κοινωνική ηθική, δηλαδή κάθε κοινωνική προκατάληψη.

Οι άνθρωποι βιώνουμε καταστάσεις στις οποίες, αρκετές φορές, χρειαζόμαστε βοήθεια. Όταν έχουμε ένα ζήτημα που αφορά την υγεία μας, συνήθως απευθυνόμαστε στον κατάλληλο γιατρό για να αντιμετωπίσουμε αυτό που συμβαίνει. Τα πράγματα δυστυχώς, σε αρκετές περιπτώσεις, είναι πολύ διαφορετικά όταν το ζήτημα αφορά την ψυχική μας υγεία.
«Πόσους τρελούς είδες σήμερα στο γραφείο;» ή «Τι κάνουν οι τρελοί σου;», τέτοιους είδους φράσεις μπορούν να λεχθούν ακόμα και σήμερα που βρισκόμαστε στο 2017. Πράγμα που υποδηλώνει πως σε αρκετές κοινωνικές ομάδες είναι έντονη η πεποίθηση πως οι λόγοι που οδηγούν στο γραφείο ενός ψυχολόγου ή ψυχιάτρου καθιστούν αυτομάτως έναν άνθρωπο τρελό. Σίγουρα λοιπόν ένα κομμάτι που δυσκολεύει την έλευση για θεραπευτική βοήθεια αποτελεί ο κοινωνικός στιγματισμός. Ο φόβος για το πως θα μπορούσε ενδεχομένως να χαρακτηριστεί κάποιος που μπαίνει σε τέτοια διαδικασία, οδηγεί σε απόρριψη της σκέψης και μόνο της θεραπείας. Πέρα όμως από τους κοινωνικούς και πολιτιστικούς, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που οδηγούν στην αποχή από την θεραπευτική βοήθεια.

Πιθανή αιτία αποτελούν και οι εκάστοτε θρησκευτικές πεποιθήσεις καθώς το άτομο αισθάνεται πως, ίσως αυτό που του συμβαίνει θα μπορέσει να επιλυθεί μέσα από πνευματικές διαδικασίες και πεποιθήσεις. Πολλές φορές εγκλωβίζεται και σε αντιλήψεις που προάγουν οι θρησκείες περί αμαρτίας, τιμωρίας και ενοχών. Συγκεκριμένα ένα άτομο πιθανόν να αποδίδει την ψυχική του σύγχυση στο ότι αμάρτησε και τώρα βιώνει τις συνέπειες σαν θεϊκή τιμωρία.

Οι σχέσεις και ο περίγυρος με την στάση τους απέναντι στο πρόβλημα, συχνά συμβάλλουν στο να αποτρέψουν το άτομο να ζητήσει την κατάλληλη βοήθεια. «Δεν έχεις τίποτα, σιγά τα προβλήματα που αντιμετωπίζεις» ή «έλα θα το λύσεις μόνος σου, υπάρχουν και χειρότερα πολύ πιο σοβαρά προβλήματα» και συναφείς φράσεις, σε πολλές περιπτώσεις επηρεάζουν το άτομο που χρειάζεται ψυχολογική υποστήριξη να μπορέσει να ζητήσει βοήθεια. Για παράδειγμα, ο στενός κύκλος του ατόμου συνήθως το ενθαρρύνει να ανταπεξέλθει μόνο του στο πρόβλημα, ενδεχομένως επειδή πολλές φορές έχει ευθύνη και υπαιτιότητα στο τρέχον πρόβλημα που βιώνει. Έτσι όταν το άτομο βρεθεί στην θεραπευτική διαδικασία πολλά πράγματα θα γίνουν ξεκάθαρα ως προς την συμβολή του περίγυρου στο πρόβλημα που αντιμετωπίζει, πράγμα που δεν «συμφέρει» τελικά τον ίδιο τον περίγυρο.

Όσον αφορά το εσωτερικό και ενδοπροσωπικό κομμάτι, κάθε άτομο έχοντας μία συγκεκριμένη αίσθηση και πεποίθηση για το ποιος είναι, ποια είναι η «ταυτότητα» του, είναι πολύ δύσκολο να αποδεχθεί την οποιαδήποτε «δυσλειτουργία». Το άτομο δεχόμενο πως βιώνει ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας αισθάνεται πως πρέπει να δημιουργήσει μια καινούρια εικόνα για τον εαυτό του, η οποία θα συμπεριλάβει και το πρόβλημα αυτό. Αισθάνεται λοιπόν σαν να καταστρέφεται κάτι που νόμιζε πως ήταν συνεχές και αρμονικό. Μπαίνοντας όμως σε μία θεραπευτική διαδικασία, το μόνο σίγουρο είναι πως η νέα ταυτότητα του ατόμου, μέσα από το ίδιο το πρόβλημα, θα φωτίσει νέες πλευρές και θα δώσει άλλη οπτική στα πράγματα, συνήθως με τελικό θετικό πρόσημο.

Οι ιδέες, σκέψεις και προσωπικές αντιλήψεις μπορεί να αποτελέσουν ισχυρό αποτρεπτικό παράγοντα για την αναζήτησή βοήθειας. Το άτομο μην μπορώντας το ίδιο να αποδεχθεί αυτό που του συμβαίνει, κάνει αρνητικές σκέψεις που το οδηγούν σε αποφευκτικές συμπεριφορές προς την θεραπεία αλλά και γενικά. Βέβαια όλα αυτά είναι αλληλένδετα, και ίσως αποτελέσματα του σημαντικότερου ίσως αποτρεπτικού παράγοντα για την αναζήτησή θεραπευτικής βοήθειας, του συναισθήματος. Το συναίσθημα, το πως δηλαδή αισθάνεται ένα άτομο για αυτό που συμβαίνει. Φόβος και ντροπή, θλίψη και απογοήτευση σίγουρα κρατούν δεσμευμένο ένα άτομο στο να αποδεχθεί το πρόβλημα. Από την άλλη ο εγωισμός και η υπερηφάνεια δημιουργούν πεποιθήσεις παντοδυναμίας και κατ’επέκταση αποτροπή από την αναζήτησή βοήθειας.
Επιπλέον δυσκολία αποτελεί το γεγονός, ότι το άτομο συνήθως θέτει περιορισμούς και εμπόδια για να έρθει σε μια θεραπευτική διαδικασία που αφορούν το χρόνο (περιορισμένος ελεύθερος χρόνος) αλλά κυρίως τα χρήματα. Το κόστος για την θεραπεία φαντάζει απαγορευτικό, κυρίως σε εποχές κρίσης όπως η τωρινή, όμως το να επενδύσουμε σε ένα καταναλωτικό αγαθό (για παράδειγμα ρούχα, κινητό τηλέφωνο) δεν είναι απαγορευτικό. Συνήθως ξεχνάμε ότι το πιο πολύτιμο «αγαθό» που διαθέτουμε είναι ο εαυτός μας. Και η καλύτερη επένδυση που μπορούμε να κάνουμε δεν είναι σε καταναλωτικά αγαθά άλλα στην προσωπική μας ανάπτυξη, δουλεύοντας και εξελίσσοντας τον εαυτό μας.

Κλείνοντας, ίσως θα μπορούσαμε να συγκεντρώσουμε όλα τα παραπάνω σε μία λέξη: Φόβος. Ο φόβος για το άγνωστο της ψυχοθεραπείας, τι μπορεί να συμβεί, τι θα βγει στην επιφάνεια, ο φόβος ότι θα κριθούμε και πολλοί άλλοι δισταγμοί. Σίγουρα η αναζήτηση, η ανίχνευση και η μετάβαση σε άγνωστα μονοπάτια δεν είναι μια εύκολη διαδικασία. Όμως καθήκον του κάθε θεραπευτή είναι η σταδιακή και πάντα με σεβασμό μετάβαση στα άδυτα της ψυχής.

🤝🏻Αγγελική Τσαγκαράκη | Ψυχολόγος
📍Ν.Καζαντζάκη 13 | 71202 | Ηράκλειο Κρήτης
📞2810 226993

📩 angeliki.tsagkaraki.info@gmail.com
🌐www.angelikitsagkaraki.com

Κοινοποίηση

Comments are closed.